Zarządzanie łańcuchem dostaw – na czym polega?

Co to jest zarządzanie łańcuchem dostaw (z języka angielskiego Supply Chain Management – SCM) i z jakich elementów się składa? Jakie są podstawowe zasady jego działania? Po co wprowadza się takie rozwiązania i jakie korzyści wynikają z tego posunięcia? W jakim kierunku będą rozwijały się współczesne systemy SCM? Co warto wiedzieć na temat cech charakterystycznych dla skutecznego zarządzania łańcuchem dostaw? Już teraz zapoznaj się z pakietem najważniejszych informacji na ten temat i znajdź odpowiedzi na wymienione wcześniej pytania!

Łańcuch dostaw – czym jest i jakie są jego cele?

Łańcuch dostaw (nazywany niekiedy łańcuchem wartości) obejmuje wszelkie skoordynowane ze sobą czynności, jakie są realizowane od momentu, gdy klient złoży zamówienie, aż do chwili, gdy skorzysta on z wybranej usługi lub zostanie mu dostarczony konkretny produkt, a transakcja zostanie rozliczona. Jest to rozbudowana sekwencja zdarzeń związanych z przemieszczaniem się dóbr z punktu A do punktu B. Na ten złożony, wieloetapowy proces składają się działania takie jak: pozyskanie niezbędnych surowców, planowanie i koordynowanie prac, zarządzanie posiadanymi zasobami, produkcja, dystrybucja, czy opracowanie sieci przyjmowania zwrotów. Istotne znaczenie w tym kontekście ma również dobrze zorganizowany przepływ informacji, materiałów, półproduktów, gotowych produktów oraz środków finansowych.

Dość często można spotkać się z tym, że łańcuch dostaw jest utożsamiany z logistyką, jednak to pierwsze pojęcie jest zdecydowanie szersze, a logistyka jest po prostu jednym z elementów inteligentnego zarządzania łańcuchem dostaw, skoncentrowanym zwłaszcza wokół kwestii transportu, magazynowania oraz dystrybucji, czyli tych końcowych etapów.

W ujęciu podmiotowym uczestnikami tego procesu są najczęściej producenci, sprzedawcy, firmy transportowe, dystrybutorzy i detaliści. Za cele łańcucha dostaw uznaje się między innymi: minimalizację kosztów, maksymalizację jakości, podwyższenie poziomu obsługi klientów, skrócenie czasu realizacji zamówień, poprawę wydajności, zachowanie konkurencyjności w branży, czy zwiększenie elastyczności dostaw. Wskazuje się, że koncepcja łańcucha dostaw (stanowiąca alternatywę dla tradycyjnego, stosowanego dotychczas sposobu postrzegania relacji między dostawą a odbiorcą), zaistniała w działalności przedsiębiorstw i świadomości przedsiębiorców stosunkowo niedawno, bo dopiero w drugiej połowie XX wieku.

Jak działa zarządzanie łańcuchem dostaw?

Zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM, czyli Supply Chain Management) jest zaawansowanym systemem planowania, organizowania i optymalizowania łańcucha dostaw pozwalającym ujednolicać, a także stale kontrolować przepływ informacji oraz produktów i usług pomiędzy jego poszczególnymi ogniwami. To zarządzenie nie tylko dobrami, ale i zasobami ludzkimi oraz pozyskanymi danymi. Ten kosztowny proces ma szeroki zakres oddziaływania, ponieważ składają się na niego zarówno aktywności realizowane wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji. Ze względu na liczne korzyści, jakie przynosi to rozwiązanie, staje się ono standardem i jest powszechnie stosowane w mniejszych oraz większych przedsiębiorstwach. Skuteczność zarządzania łańcuchem dostaw określa się poprzez ocenę stopnia realizacji wyznaczonych celów.

Najpopularniejsze metody oraz narzędzia stosowane w zarządzaniu łańcuchem dostaw to: LM (lean management, czyli tak zwane szczupłe zarządzanie), QR (quick response, a więc szybkie uzupełnianie przez dostawcę zapasów klienta), AM (agile management, czyli elastyczne i zwinne zarządzanie), TQM (total quality management, a więc kompleksowe zarządzanie jakością), TBM (time based management, czyli koncepcja zarządzania przez czas) oraz ECR (efficient consumer response, a więc efektywna obsługa klientów, której głównym elementem jest skuteczna reakcja na ich rzeczywiste potrzeby).

Dlaczego zarządzanie łańcuchem dostaw jest ważne?

Bez rozsądnego zarządzania łańcuchem dostaw w organizacji zapanowałby chaos, który skutecznie utrudniłby jej poprawne funkcjonowanie. Konieczne jest zatem odpowiedzialne podejście do tego tematu. Wdrożenie systemu SCM oczywiście wiąże się z wymogiem poniesienia pewnych kosztów, czy też poświęceniem odpowiedniej ilości czasu oraz energii, jednak bez dwóch zdań jest to wysiłek, który się opłaca, ponieważ stanowi długoterminową, nastawioną na przyszłość inwestycję.

Pojawia się jednak ważne pytanie – czy istnieje jeden, uniwersalny model łańcucha dostaw, który sprawdzi się w każdych okolicznościach? Należy podkreślić, że w praktyce nie ma czegoś takiego. Oczywiście można wymienić kilka ponadczasowych cech systemów SCM, standardów, norm i zasad, na których się one opierają, jednak ze względu na to, że przedsiębiorstwa działają w różnych branżach oraz w odmiennym otoczeniu, ich obowiązkiem jest opracowanie własnego, unikatowego schematu działania, skrojonego na miarę indywidualnych potrzeb.

Główne zasady efektywnego zarządzania łańcuchem dostaw

Istnieją różne podejścia do określania zasad zarządzania łańcuchem dostaw. Jednak najczęściej wskazuje się, że proces ten będzie sprawnie funkcjonował, a systemy SCM należycie spełnią swoje zadanie, jeśli zwróci się uwagę na następujące reguły:

szybkość działania i optymalne wykorzystanie czasu,
bieżąca kontrola realizowanych przedsięwzięć,
harmonizowanie działania kolejnych ogniw łańcucha dostaw,
zapewnienie sprawnego przepływu informacji, środków finansowych oraz surowców, materiałów i półproduktów (w odpowiednim miejscu i czasie oraz we właściwej formie),
uwzględnianie oczekiwań wszystkich uczestników tego procesu (poznanie tych potrzeb oraz ich zaspokajanie),
generowanie wartości dla poszczególnych grup interesariuszy,
określenie satysfakcjonujących wyników współpracy oraz dokonywanie pomiaru osiąganych rezultatów za pomocą ustalonych z wyprzedzeniem mierników,
przestrzeganie obowiązującego prawa,
stosowanie się do zasad etycznych,
dbałość o środowisko naturalne,
elastyczność i natychmiastowe reagowanie na sytuacje kryzysowe.

Najważniejsze korzyści wynikające ze stosowania SCM

Lista zalet, jakimi wyróżniają się systemy SCM, czyli narzędzia do prawidłowego zarządzania łańcuchem dostaw, jest naprawdę długa. Wśród korzyści biznesowych (i nie tylko) wynikających z zastosowania tego rozwiązania najczęściej wymienia się:

optymalizację procesów zachodzących w konkretnej organizacji (np. przepływu informacji),
oszczędność (czasu, energii oraz pieniędzy),
możliwość przeprowadzania symulacji, a co za tym idzie szybkiego reagowania i wprowadzania ewentualnych korekt w realizowanych działaniach,
pozyskiwanie sprawdzonych, szczegółowych oraz konkretnych informacji dotyczących rzeczywistych potrzeb klientów, a także aktualnych wymagań rynku,
większa dokładność prognoz, ułatwiających krótkotrwałe i długotrwałe planowanie,
zapewnienie przejrzystości powiązań, jakie występują pomiędzy poszczególnymi ogniwami łańcucha dostaw,
zsynchronizowany tryb pracy łańcucha dostaw,
lepsza obsługa – niezawodność w dostarczaniu dóbr ich nabywcom i wynikający z tego wzrost satysfakcji klienta końcowego.

Aktualne trendy w zarządzaniu łańcuchem dostaw i prognozy na przyszłość

Typowy dla XXI wieku postęp technologiczny dotyczy różnych sfer życia współczesnych ludzi. Swoim zasięgiem obejmuje on także kompleksowe zarządzanie łańcuchem dostaw. W tym kontekście szeroko rozumiany rozwój sprowadza się między innymi do cyfryzacji i digitalizacji, wdrażania innowacyjnych rozwiązań pomagających w automatyzacji powtarzalnych zadań, korzystania z potencjału drzemiącego w sztucznej inteligencji oraz używania wielofunkcyjnych aplikacji pozwalających pozyskiwać cenne dane, a także dających zaawansowane możliwości analityczne. Liderami stają się przedsiębiorstwa, w których dochodzi do integracji poszczególnych platform, programów informatycznych, czy narzędzi. Ciągle aktualna jest również sprzyjająca środowiskowi naturalnemu idea zielonego łańcucha dostaw.

Jak systemy SCM będą działały za kilka lat? Jakim przemianom w najbliższym czasie ulegnie proces zarządzania łańcuchem dostaw? W jaki sposób będzie przejawiało się ich udoskonalanie? Które z wprowadzonych modernizacji już na stałe wejdą do użytku? Odpowiedzi na te pytania przyniesie przyszłość. Najlepszą postawą, jaką można przyjąć, jest zatem baczna obserwacja branży TSL i nieustanne śledzenie zachodzących w niej zmian. Takie elastyczne podejście pozwoli działać na bieżąco – przewidywać możliwe problemy oraz szybko na nie reagować. Idąc z duchem czasu, można uodpornić się na negatywny wpływ zewnętrznych bodźców i efektywniej stawiać czoła pojawiającym się wyzwaniom, czy przeszkodom, a tym samym być zawsze o krok przed konkurencją oraz osiągać lepsze wyniki biznesowe.